Enerji analizörü; bir sitemdeki akım, gerilim, güç, harmonik, güç faktörü, frekans, gibi değerleri ölçebilen ve kaydını tutan cihazların genel adıdır. Şebeke analizörü ya da güç analizörü olarak da adlandırılır.
Enerji analizörleri, günümüzde üretimi kadar kalitesi de önemli bir hale gelen enerjinin, kaliteli şekilde dengelenmesi için önemli icihazlardır. Elektriğin daha kaliteli ve kesintisiz olarak iletilmesi ve dağıtılması amacına hizmet etmek için geliştirilen çeşitli cihazlardan biri olan güç analizörü (şebeke analizörü), en genel anlamı ile enerjinin sürekli izlenebilmesini ve kayıt altında tutulmasını sağlayan yüksek teknolojili bir cihazdır.
Enerji Analizörü Neden Kullanılır?
Makinelerin ve sistemlerin an az enerji ile maksimum verimlilikte çalışmasını sağlamak tesis yöneticileri için her zaman birincil öncelik olmuştur. Günümüzde enerji verimliliği ve enerjinin analizi son yıllarda mühendislik alanlarının en fazla odaklandığı konuların başında gelmektedir. Enerjinin izlenebilmesi, enerji hareketliliğinin analiz edip yorumlanması, elektrik enerjisi kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Bir cihazın, bir evin, bir tesisin ne kadar enerji harcadığını ölçmek ve bunların raporunu almak ve bu raporlar doğrultusunda kullanılan enerjiyi analiz ederek optimize etmek enerji maliyetlerinin de düşürmesini sağlamaktadır.
Enerji analizörleri elektrikle alakalı değerlerin neredeyse hepsini ölçer ve hafızasında tutar. Eskiden birkaç farklı cihazla ayrı ayrı görülebilen değerler şimdi sadece enerji analizörleriyle görülebilir. Ampermetre, voltmetre, wattmetre, cosfi metre gibi ölçü aletleriyle elde edilen değerler ayrı ayrı okunabiliyordu. Enerji analizörlerinin geliştirilmesi ile elde edilen tüm bu değerler tek cihaz üzerinden görüntülenebilmektedir.
Gelişen teknolojiyle birlikte aynı zamanda enerji analizörleri ölçtükleri değerlerin haberleşme modülleri kullanılarak uzaktan izlenebilmesine de imkân vermektedirler. Röle çıkışları vardır ve sinyalleri uzağa taşınabilirler. Kompakt boyutlarda üretildiğinden pano kapağına taşınabilir ve enerji uygulamalarının hemen hepsinde kullanılabilirler. Tek ve üç fazdan ölçüm alan modelleri vardır.
Enerji Analizörü Nerelerde Kullanılır?
Enerji analizörleri kompresörler, motorlar, soğutma sistemleri, aydınlatma üniteleri gibi iş ve meskenler gibi birçok alanda cihaz bazlı ölçümler yapabildiği gibi, elektrik iletim -dağıtım tesisleri, sanayi tesisleri veya binalar gibi büyük ölçekli, ölçümler için de yoğun olarak kullanılan multi fonksiyonel cihazlardır.
Akımın RMS değeri, faz açıları, tek faz-üç faz gerilimini ve RMS değerlerini, aktif- reaktif güç değerleri, güç faktörü, ortalama ve maksimum güçler, saatte harcanan aktif güç, şebeke frekansı gibi, özellikle sanayi kuruluşları için bilinmesi gereken yüksek önemde ki tüm elektriksel parametreleri ölçerler. Ölçtükleri değerleri ekranda gösterirler ve talep edilmesi halinde belleğe kaydederler ve depolarlar.
En önemli özelliklerinin başında haberleşme protokolleri dâhilinde istenildiği zaman bilgisayar ortamında uzaktan izleme yazılımları aracılığı ile izlenebilir ve kontrol edilebilir olmalarıdır. Sunduğu bu tür avantajlardan dolayı son yıllarda sanayi tesislerinde yoğun şekilde kullanır hale gelmiştir.
Elektrik hatlarında meydana gelen arızalar sektördeki en önemli teknik sorunlardan biridir. Bu arızaların sadece tespit edilmesi bile son derece zor iken, enerji analizörleri, sayesinde elektrik hattındaki bozulmalar, fazlalıklar ve kayıplar anında tespit edilebildiği için ilgili birimlere bu arızalara en kısa zamanda müdahale edebilme fırsatı sunar.
Enerji analizörleri, son yıllarda önemi artan enerji verimliliği projelerinde, yüksek kalitede enerji ve güç gereksinimini karşılamaya yönelik enerji tasarrufu amacıyla kilit cihaz olarak kullanılırlar. Bu projeler doğrultusunda, enerji tüketim değerlerinin enerji analizörü ile takip edilip iyi bir şekilde analiz edilmesi sonucu; çalışan ünitelerin sisteme etkisi, gizli tüketimler, aşırı yüklenmeler diğer arızalar gün yüzüne çıkar. Bahsi geçen bu tarz teknik problemlerin giderilmesi ve özellikle gizli tüketimlerin önlenmesi halinde ise kullanılan enerjinin kalitesi yüksek oranda artmış olur. Bu artış sayesinde de sistemde en az %10–15 arasında enerji kazancı elde edilmiş olur ve bu kazanç maliyet açısından sistemin yükünü büyük ölçüde hafifletir.
Enerji Analizöründen Ölçülebilen Değerler
Modelden modele ölçülen ve kaydedilen değerler farklılık gösterebilir. Elde etmek istediğiniz verileri enerji analizörü üzerinden elde edip edemeyeceğinizi iyi araştırmanız yararınıza olacaktır. Bu anlamda üretici kataloglarını dikkatlice incelemenizi öneririz. Aşağıda verilen değerler çoğu şebeke analizöründe kullanılmaktadır:
· Gerilim
· Akım
· Şebeke frekansı
· Güç faktörü
· Aktif/Reaktif/Görünür güç
· Gerilim kesintileri
· Gerilim yükselme ve çökmeleri
· Harmonik bozulma
· Transient
· Fliker
· Olay kaydı
· Enerji analizörü seçimi
Kullanacağınız enerji analizörünü belirlemek için aşağıdaki soruları sormalı ve bu sorular ışığında doğru ürünleri belirlemelisiniz.
· Hangi ölçüm değerlerini görüntülemek istiyorsunuz?
· Tek fazdan mı üç fazdan mı ölçüm alacaksınız?
· Haberleşme özelliği istiyor musunuz?
· Harmonikleri ayrıca görüntülemek istiyor musunuz? Kaçıncı seviyeye kadar ölçmek istiyorsunuz?
· Projeye özel bir uluslararası standart varsa seçeceğiniz enerji analizörü bu standardı sağlıyor mu?
· Enerji analizörü bağlantı şeması
